Rüzgar Jenaratörü
BAŞLANGIÇ SEVİYESİNDE RÜZGAR TÜRBÜNÜ
Gerekenler aşağıdaki resimdeki gibi;

+ 1 adet 260VDC - 5A motor
+ Uygun ölçülerde üçgen metal plaka,
+ 1 adet pvc borudan aşağıda anlatılan gibi kesilmiş olan 3 adet pervane ucu,
+ yeterli sayıda civata, vida
+ yerden yükseklik kazandırmak için dayanıklı bir direk (size kalmış, ağaç, metal olabilir)
+ Motoru rüzgar yönünde döndürmeyi sağlamak için bilyalı bir döner sistem.
Önce pervanenin uçlarını oluşturmak için bir adet 50 cm uzunluğunda 18 cm genişliğinde pvc boruyu diklemesine resimdeki gibi 3 parçaya ayırıyoruz.

Sonra ayırdığımız bu 3 parçayı aşağıdaki gibi kesiyoruz.

Herbir parça aşağıdakine benzemeli

Sonrasında ise bu pervane parçalarını üçgen metal plakaya monte ediyoruz.

Bu üçgen plakayıda uygun bir mil, civata yardımıyla güç üretecek motora monte ediyoruz.
Türbinin rüzgarın yönüne göre dönmesi için arka kısmına bir kuyruk parçası eklenmesi gerekmekte. Bunun için önce motoru metal bir kare progfil e aşağıdaki gibi monte ediyoruz. Burada hafif olması açısından portatif rafların yapımında kullanılan delikli L profiller de kullanılabilir.

Daha sonra üstteki resimdeki gibi motorun yatay eksende dönme hareketini sağlayacak olan bilyalı bir döner sistem üzerine monte ediyoruz. Burada bisikletin göbeğinden yada tekerleklerin göbek kısmındaki parçaları da kullanabiliriz.

Motorumuzu hava şartlarından korumamız gerekiyor, bunun için de yine bir pvc yani plastikten yapılma bir boru kullanabiliriz. Bu borunun içerisine motorumuzu monte edip yağmur ve güneşten koruyabiliriz. Fakat motor enerji üretirken ısınma sorunu olabilir, (özellikle bağlantı noktalarında) Bunun için havalandırma için delikler bırakmakta fayda var.

Rüzgar Türbinimiz hazır gibi,

Testlerden sonra oluşturacağımız depo, doğrultucu, düzenleyici sistemlerden elektriği geçirerek kullanabiliriz.
Bu arada bu sistemin gücünden bahsetmekte fayda var.
60 cm kanat uzunluğunda ve 18 km/saat rüzgar hızında üretilen güç 65 W,
120cm kanat uzunluğunda ve 18 km/saat rüzgar hızında üretilen güç 256 W,
120cm kanat uzunluğunda ve 36 km/saaat rüzgar hızında üretilen güç 2051 W,
Fakat bunlar kanatlarla yapılan teorik hesaplar, limitler dahilinde bu teorik hesaplarda bulduğumuz değerlerin ancak %60 ına yakını kullanılabiliyor, bu da ;
120cm kanat uzunluğunda ve 36 km/saat rüzgar hızında üretilen gücün 1215W olmasını sağlar.
ilk önce dinamonun nasıl olacağına karar vereceksin.
iki alternatif var. ya sabit mıknatıslı dinamo kullnacaksın yada alan sargılı dinamo kullanacaksın.
sabit mıknatıslı dinamo kullanırsan üretilen elektiriği önce doğru akıma cevireceksin. sonra sabit voltaj için regülatör kullanacaksın. voltajı sabitledikten sonra sarj kontrol devresine ordan da akü grubuna verebilirsin.
alan sargılı dinamo kullanırsan akü grubundan konjektöre ordanda dinamo sargısına elektirik vereceksin. burda asıl iş kullandığın konjektörde yani bir nevi şarj kontrol cihazında bitiyor. cihaz senin akünün doluluk oranına göre dinamo sargısına akım gönderip manyetik alan oluşturuyor. ona görede dinamoya elektirik ürettiriyor. bu sistemde voltaj sabitlemek gibi bir sıkıntın yok yani. çıkan elektiriği doğru akıma çevirip sarj kontrol devresine oradan da akülere verebilirsin. bazı şarj kontrol devrelerinde bu iki sistem kombine olur zaten.
bu anlattıklarım formda detaylı şekilde anlatıldı zaten.
akü grubunu şarj ettikten sonra ise dinamonun ve de akülerin gücüne göre bir tane inverter gerekmekte. kullanacağın yere göre tam sinüs dalgalı inverter olabileceği gibi sinüs benzeşimli inverterde olabilir. ikincisi fiyat yönünden çok daha uygun ama dediğim gibi kullanım yeri çok önemli. örneğin ikincisi ile motor çalıştıramazsın.
inverter zaten gelen 12-24-48 volt doğru akımı direk olarak 220V alternatif akıma çevirir. ayrıca bir trafo kullanmana gerek yok yani.
AC 220 volt elektrik enerjisinin olmadığı yerde 12 ve 24 volt aküden, 220v.AC enerji invertör, inverterler ile sağlanır.Otomobil ve tekneler için üretilmiş modellerin yanında şarj ve transfer röleli modeller mevcuttur.
Akıllı sistemler olarak tasarlanan invertör, inverter ler, aşırı yük, çıkış kısa devre, aşırı sıcaklık , akü düşük ve yüksek voltajda kullanıcıyı sesle uyararak kendisini otomatik olarak korur.
İnverter sistemleri Tam sinüs ve modifiye sinüs olarak iki ayrı yapıdadır.
Modifiye sinüs invertör, inverter ler Trapez Kare dalga formunda kademeli yapıdadır.
Tam sinüs invertör, inverter ise AC çıkışta tam Sinüs (sinüzoidal ) Dalga formuna haizdir.
Bilhassa tıbbi cihazlarda ve ölçü sistemleri gibi hassas çalışma gerektiren siztemlerde kullanılırlar.
Modifiye sinüs çıkışlı invertör, inverter ler ise tüm beyaz eşyalarda ev ve mutfak aletlerinde kullanılabilir.
Türbini yapmadan önce ihtiyaç duyduğunuz gücü hesaplamanız gerekiyor. Hesapladığınızı ve 4kw'lık bir ihtiyaç olduğunuz varsayalım (standart bir evin ortalama ihtiyacı 3kw civarı) 4kw'lık bir invertör yaptırdınız (piyasadan bir elektronikçi arkadaşa yaptırırsanız yaklaşık maliyeti 400 ytl civarı) ve bu invertöre 4 adet 12 volt 90 amper akülerinizi bağladınız (piyasadan tanesini ortalama 50 ytl’le bulabilirsiniz.) Invertörünüz akülerden beslenerek size 220 volt elektriğinizi verdi. Buraya kadar herşey tamam. Şimdi sorununuz akülerinizi güvenli ve sağlıklı olarak şarj edebilmek. İşte bu noktada iyi bir türbine ihtiyacınız var. İyi bir türbin ile kastımız illaki yurtdışından getirilmiş ithal bir ürün olmak zorunda değil. Pekala bu türbini kendiniz de yapabilirsiniz. Türbindeki en önemli sorununuz alternatör kısmı olacaktır. Öncelikle alternatör kısmına bir göz atalım:
1. Yapacağınız alternatör min. 45 amper güç üretmeliki rüzgarın günde ortalama 8 saat verimli estiğini varsaydığımızda akülerinizi şarj edebilsin. Bu iş için araçlardaki şarj dinamolarını kullanamayacağınızı zaten biliyorsunuz. Bu nedenle alternatörü kendiniz yapacaksınız. (((Burada nasıl resim ekleneceğini bilmediğimden size teknik çizimlerini gönderemiyorum))) Alternatörünüz için muhtemelen 45cm çapında ve 8mm et kalınlığı olan 2 adet çelik alüminyum kullanacaksınız. Aldığınız alüminyumları herbirine 4x2.5x1cm boyutlarında 18 adet neodyum mıknatıs eşit olarak dağılacak şekilde kağıt üzerine çizecek, ve çizdiğiniz şablonla sanayi sitesindeki frezeciye gideceksiniz. Frezeci ustaya 40 dk kadar istediğiniz konuyu anlattıktan sonra mıknatısların yüzeyin 2mm dışında kalacağı şekilde alüminyum parçalarınızı oyduracaksınız. her bir oyuğun arka tarafında 20mm tığı ile birer delik açtırmayı da ihmal etmeyeceksiniz (belki mıknatısları çıkarmak isteyebilirsiniz) Önünüzde 2 günlük bekleme süreniz var. Bu sürede tabiki boş durmayacak ve derhal bobin sarımına başlayacaksınız. 45 amper elde edebilmek için elbetteki 1.3mm kalınlığından az olmamak kaydı ile her biri min. 250 spir olan ve son derece sıkı ve şekilli sarılmış bobinler saracaksınız. sardığınız 18 adet bobinin uçlarını bıçakla sıyıracak ve min 1.5mm kalınlığında kablolar lehimleyeceksiniz. Daha sonra tahtadan da yaprıtabileceğiniz bir kalıp içine bobinleri yerleştirecek ve bobinlerin üzerine lehimlediğiniz bölümlerde içinde kalacak şekilde polyester dökeceksiniz (polyester oto boya malzemeleri satan yerlerde 3-5 paraya bulunabiliyor). Polyester alırken hızlandırıcı almayı da ihmal etmeyeceksiniz. Döktüğünüz polyester birkaç saat sonra kemikleşecek ve kullanıma hazır hale gelecektir. Tabi polyesteri dökmeden önce bobinlerinizin polyesterin her iki yüzeyine eşit mesafede durmasına dikkat edeceksiniz. Bu iş için ben bobinlerin altına ince karton şeritler koymuştum. Döktüğünüz polyester sertleşmeye başladıkça biraz küçülebilir. (daha doğrusu kalıp olarak kullandığınız kabın yüksekliğinden daha aşağı bir seviyeye inebilir.) bu durumda da üzerine biraz daha polyester ilave ederek düz bir yüzey olmasını sağlayabilirsiniz. Polyesteriniz tam olarak kuruduktan sonra bir tornacıda bobinlere zarar vermemeye azami özen göstererek her iki yüzeyini de traş ettirebilirsiniz. Aman dikkat, ben ilk seferinde torna ustasını dinlemeyip 1mm daha al demiştim ve o çok emek vererek yaptığım bobinleri parçalamıştım. Ama siz aynı hayatı yapmadınız ve işte bobinlerinizin içinde dizili olduğu bir polyester elinizde duruyor.!
2. Bobinleriniz hazır ve frezeciden de flanşlarınızı aldınız. Flanşlarınıza mıknatıslarınızı altlarına bir miktar yapıştırıcı sürerek yerlerine dizdiniz. Tabii dizerken sırasıyla bir N bir S kutup üste gelecek şekilde ayarladınız. Diğer flanşı da aynı sırayla dizdiğinizde elinizde birbirini gördükleri anda derhal yapışan 2 flanş oldu şimdi (AMAN DİKKAT!!! Neodyum mıknatıslar inanılmaz kuvvetlidir. Ben hazır 2 flanşı bir anlık dalgınlıkla yaklaştırdım ve öyle bir kuvvetle yapıştılar ki 2 kişi ayırmakta zorlandık. Eğer başparmağım arada kalmasa idi 2 kişi ile bile ayıramayabilirdik. Tabi olan başparmağım sinirlerine oldu!) Şimdi bu parçaları üzerine oturtacağınız bir yatak yaptırmalısınız. Bu yatağı ve diğer parçaların büyük bir çoğunluğunu alüminyumdan yaptırmamızın nedenini zaten biliyorsunuz. İşte şimdi yaptıracağımız alüminyum yatağın bazı püf noktaları olacak. Polyesterinizin kalınlığının 18mm olduğunuz varsayalım. Bu 18mm kalınlığındaki polyesteriniz sabit kalacak ve her iki tarafında da mıknatısların dizili olduğu flanşar dönecek. Bobinin sabit kalması için sabitleyici ayaklar yapacağız. Ama önce her iki flanştaki 2 mıknatısın arasındaki mesafeyi ölçelim. Bu mesafenin içinde bobinin mümkün olduğu kadar mıknatıslara yakın döneceğini hesaplayarak 2 flanş arasındaki olması gereken boşluğu hesapladıktan sonra alüminyum yatağımızı tornada yapalım. Bu yatağım her iki tarafına da somun dişleri açtırmayı da ihmal etmeyelim. Aksi taktirde flanşlarımızı orada sabitleyemeyiz. Aynı dişlere uygun somunlarımızı da yaptıralım (her bir somunun arkasına 1 adet daha somun kullanıyoruz. Böylece diğer somunun yüksek devirlerde gevşemesini önleyebilelim) Somunlarıda hallettikten sonra alüminyum yatağımızın en uç kısmına bir kasnak yaptırıyoruz ki ister direk türbine bağlayalım, ister redüktör kullanalım tahrik gücünü vereceğimiz yer bu kasnak olacaktır. Burada siz dişli veya triger dişli-kayışı da kullanabilirsiniz. Alüminyum yatağımızın içini 20mm kalınlığında baştan sona deldiriyoruz. Bu delikten 16mm kalınlığındaki ana yatak milimiz geçecek. Ekteki resimde bu anlatılanların çizimi mevcut. Ayrıca alüminyum yatağımızın her iki ucuna 24.2mm kalınlığında bilya yatakları açtırıyoruz ki buralara bilya çakalım ve içinden ana yatak milimizi geçirelim. Böylece ana yatak milimiz sabitken alüminyum yatağımız rahatça hareket edebilsin.
3. Tüm bu parçaların hazırlanmasından sonra geriye bobinleri bağlamak kalacaktır. Bobinlerimizi yıldız bağlantı şekline göre bağladık ve gerekli elektronik malzemeleri de ilave ettik (köprü diyot gibi). İşte alternatörümüz hazır. Bu cihaz alacağı tahrik gücüne ve devrine göre ihtiyacımız olan enerjiyi (12-15 volt 35-50 amper arası tahmini değerler) üretecektir.
4. Türbindeki alternatör sorununuzu çözdünüz. Şimdi karşınızdaki sorun rüzgarın az esmesi ve buna bağlı olarak ta türbinin, dolayısıyla alternatörün yavaş dönmesidir. Düşük devirlerde alternatörünüz ihtiyacınıza cevap veremeyebilir. Bu durumda devir sayısını arttırmalısınız. Bu iş için piyasadan alacağınız bir redüktör işinizi görecektir. Ben 1/16 bir redüktör kullanmıştım. Fakat redüktörler devir sayısını arttırırken türbin gücünü çok düşürürler. Bu durumda da türbininiz yavaş rüzgarlarda dönme zorluğu çekebilir. Ama başka da çareniz yok gibi. (Hem şarap içeyim, hem başım dönmesin diyemezsiniz!!!) Türbininizin bu güç sorunu ile başa çıkabilmesi için 3 blade’li bir türbin yerine daha çok güç için yapılan bir türbin kullanabilirsiniz. Eski amerikan filmlerinde sık sık gördüğünüz rüzgar gülleri düşük devirlerde dönen ama son derece yüksek tahrik gücü olan türbinlerdir. Bu türbinler metrelerce derinden su çekiyorlar ve günümüzde hala üretilip satılıyor. Siz de benzer bir şekilde 16 blade olan bir türbin yaptırabilirsiniz veya modern bir blade tasarımı olan bir türbin tercih edebilirsiniz. Her iki durumda da kanat boyları 2.5mt'den az olmalalı ve olabildiğince yüksek bir noktada durmalıdırlar. Eğer modern bir türbin istiyorsanız kanat şekilleri ekteki dosyadaki gibi olmalıdır.
5. İster klasik, ister modern bir türbin tercih edin. Neticede yaptığınız alternatör min. 1000rpm’lık bir hareket isteyecektir. Bu hareketi verebilecek bir türbin ile işte rüzgar türbininiz hazır.
mantık şeması:

Örnek Olarak Burdanda İzleyip Bilgi Alabilirsiniz
Amatör rüzgar jeneratörü yapımı için oldukça uygun bir motordur.
Çeşitli projelerinizde kullanabilirsiniz.
Yüksek torkludur..
50volt dc nominal.
Yüksüz 0.35 amper.
Devir ~1100d/dk.
Pik akımı 15 amper.
En fazla üretilen güç ~450watt.(dc motor olarak kullanıldığında)
Ağırlık 5.5~6.0 kg.
Rüzgar jeneratörü yapımında kullanarak 300-350 watt a kadar güç alabilirsiniz. 12-24 volt sistem için uygundur.
Ayrıntılı bilgi vermek gerekirse, bilyalı yapısı, dolayısııyla düşük sürtünme kuvveti ve uzun ömürlü olması, 90° açı ile gövde içerisine sabitlenmiş 2 şer sıralı toplam 8 adet mıknatıslı yapısı, açı verilmiş rotor olukları ile kutuplar arası geçiş sarsıntısı minimuma indirilmesi (başka bir değişle düşük ilk kalkış direnci, düşük devirde sarsıntısız çalışma), (kısmen) düşük devirli özel rotor sargı planına sahip olması. Yukarıda belirtilen mıknatıs yerleşimi ve özel sargı yapısı sonucu rotastonel hereketi elektrik enerjisine çevirmedeki yüksek kabiliyeti, dünya çapında amatör rüzgar jeneratörü yapanların projelerinde bu motoru öncelikle tercih etme nedenidir.
Amatör rüzgar jeneratörü yapımı için oldukça uygun bir motordur.
Çeşitli projelerinizde kullanabilirsiniz.
Yüksek torkludur.

Bu tip projelerde 12 - 24 veya 48 Voltluk akü grubunu şarj edecek
dinamolar kullanılır.
Şarj edilen akülerden alınan gerilim 220 volta, inverter vasıtası ile çevrilir.
FREN TERTİBATI
Fren tertibatının kapatma'dan farkı rüzgar türbinini bir kullanıcının kontrolünde durdurmasıdır. Rüzgar türbini arızalandığında, üzerinde çalışma yapmak istediğinizde, ya da en basiti elektrik enerjisine ihtiyacınız yoksa rüzgar türbinini durdurmak isteyebilirsiniz. Manuel frenleme en idealidir, çünkü rüzgar türbinini her koşulda durdurabilirsiniz. Az sayıda rüzgar türbini tasarımında kampanalı ve disk frenler kullanılmaktadır. Bir çok rüzgar türbin tasarımında da dinamik ya da elektriksel frenleme tertibatı olarak bilinen sistemden faydalanılmaktadır. Bu yöntemde büyük bir anahtar rüzgar türbininin şebeke ya da bataryalarla olan irtibatını keser, rüzgar türbininin üç fazını da kısa devre yapar. Böylece kanatların dönmesinin önüne geçilmiş olur.
Fakat bir yüksek hızlı rüzgar koşullarında dönmekte olan rüzgar türbinlerinin bir çoğu bir kısa devreyle bir anda yavaşlatılamazlar. Böyle durumlarda işe yarayan bir diğer koruma metodu da manuel sarma yöntemidir. Bu metotta türbinlerin rüzgarın esme yönünden saptırılması için rüzgar türbini kuyruğu manuel olarak döndürülür.
KAPATMA SİSTEMLERİ
Rüzgar türbinlerini çok iyi bilmeyen birisi yüksek hızlı rüzgarları enerji üretimi için bir nimet olarak algılayabilir. Fakat deneyimli bir rüzgar türbini kullanıcısı veya tasarımcısı için son sürat dönmekte olan bir türbin için daha kuvvetli rüzgarlar endişelenme sebebi olabilir. Rüzgar hızının iki katına çıkması elde edilen gücün sekiz katına ve türbin üzerindeki gerilim kuvvetlerinin de dört katına çıkması demektir.
Bir rüzgar türbini aşırı kuvvetleri önlemek zorundadır. Aksi taktirde yanabilir ya da bir şekilde kendine zarar verebilir. Aşırı rüzgar hızlarından korunmak için kapatma mekanizmalarına başvurulur. Yaygın olarak kullanılan kapatma mekanizmaları rüzgardan kaçınma (furling) ve kanat açı kontrol (blade pitch control) metotlarıdır.
Rüzgardan kaçınma metodunda kapanan kuyruk sayesinde pervane rotoru rüzgar esme yönünün dışına çıkar. Bazı rüzgar türbinleri aşırı rüzgar hızlarında kanatların açısını değiştirerek dönüş hızının azaltılmasını sağlar. Böylece verim ve türbinin güç çıkışı da azaltılmış olur.
Yukarıda anlatılan her iki sistem da pasif metotlar üzerine inşa edilmiştir. Bu sistemler rüzgarın ya da kanat rotorunun hızına göre harekete geçer. Son zamanlarda daha sık kullanılmaya başlanan elektriksel frenlemede rüzgar türbininin hızı otomatik olarak denetlenmektedir.
Araba şarz dinamosunun rotoru elektromanyetik rotordur. Yani rotoru bobinlidir ve dışardan elektrik verilerek manyetik alan yaratılır, rotor milinden döndürülürken nüvedeki bobinleri keserek elektrik meydana gelir. Ayrıca araba şarz dinamoları yüksek devirde elektrik üretirler. Kayış-kasnak veya dişli sistemi ile devir yükseltmekte çözüm değil. Çünkü burada devir yükselttiğimizde kanatlardan aldığımız tork, dinamoya geldiğinde deviri yükselttiğiniz oranda düşecektir. Şöyle örnek vereyim ;
Diyelimki pervane 400 d/dak. ile dönüyor ve 5 nm. tork üretiyor. Biz ise devri 2000 d/dak. yapmak istiyoruz. 400 devri 2000'e çıkarmak için 1/5 oranında kayış-kasnak veya dişli kullanmak gerekiyor. Devri 2000'e çıkardığımızda kanatlardan aldığımız 5 nm. tork'da 1 nm.ye düşer. Tabi bu hesap kabaca böyle, sürtünme kayıplarınıda hesaba katarsak bu oran daha da düşecektir.
Diğer bir konuda pervane boyu ve sayısı.
Neden 6 kanatlı pervane aldınız ? Ve boyu neye göre 50 cm.
Rüzgar türbinlerinde kanat sayısı arttıkça devir sayısı azalır, buna karşın torku artar. Kanat sayısı azaldıkça devir artar ama gücü az olur. Kanat boyu 50 cm. yani biz buna pervane dönerken daire çizdiği için kanat çapı 100 cm. deriz. 100 cm. kanatla en fazla 70 w. güç alabilirsiniz. O da çok iyi rüzgarda.
Özetle ;
Bu işi yapacaksanız sabit mıknatıslı ve düşük devirli yani 750 devir gibi bir dc. motor bulun derim. Şöyle 80 - 100 w.lık step motorda işinizi görür. İşte sorunda bu motorları bulabilmek. Benim araba şarz dinamosundan modifiye ettiğim 300 devirde 12 v. 100 w. güç üreten bir alternatör var elimde. Devir arttıkça gücü de artıyor.
ŞARZ REGÜLATÖRÜ
Bir rüzgar elektrik sistemi şarj regülatörünün birincil fonksiyonu akülerin aşırı şarjdan korunmasıdır. Şarj regülatörü bu fonksiyonunu akü grubunu devamlı kontrol altında tutarak başarır. Aküler tamamen şarj olursa, regülatör türbinden gelen elektrik enerjisini sistemdeki “saptırma yüküne” (diversion load) gönderir.
Rüzgar türbinlerinin çoğunda şarj regülatörü doğrultucuyla (AC’den DC’ye) aynı kutu içinde bulunur. Batarya ve regülatör arasında bir aşırı akım korumasının bulunması gerekir. Aküsüz şebekeye paralel rüzgar elektrik sistemlerinde inverter üretilen bütün enerjiyi şebekeye gönderdiği için bir regülatöre gerek duyulmaz. Ama yine de sistemde bir şebeke arızasına karşı denetim görevini yerine getirmek üzere inverterle türbin arasına bir kontrol ünitesi konulabilir.
AYIRMA YÜKÜ
Solar elektrik sistemleri kolaylıkla kapatılabilir (açık devre). Bunun tersine rüzgar türbinlerinin bir çoğu yüksüz bir şekilde çalıştırılmaz. Yüksüz çalışmalarına izin verilirse, çok hızlı dönerler ve aşırı gürültü çıkartırlar. Ya bir akü grubun aya da bir yüke bağlanmalıdırlar. Bu yüzden şarj regülatörünün “ayırma regülatörü” olarak da çalışması gerekir. Bir ayırma regülatörü aşırı yükü akü grubundan alır ve bir ayırma yüküne gönderir. Ayırma yükü olarak genellikle bir elektrik rezistans ısıtıcısı tercih edilir. Ayırma yükünün sistemdeki rüzgar türbininin bütün üretim kapasitesiyle başa çıkabilecek büyüklükte seçilmesi gerekir.
BATARYA YÜKÜ
Rüzgar hızı türbinin kalkış hızını aştığı müddetçe elektrik enerjisi üretilecektir. Eğer sisteminiz elektrik şebekesine bağlı olmadan çalışacaksa, rüzgar esmediği zaman aralıklarında kullanacağınız elektrik enerjisini depolayabilmeniz için birbirine bağlantılı akülerden oluşan bir batarya grubuna ihtiyacınız var demektir. Şebekeye bağlantısı olmayan sistemlerde batarya grubunun büyüklüğü, sistemi rüzgarsız 2 – 3 gün idare edebilecek şekilde ayarlanmalıdır. Şebekedeki elektrik kesintilerinde sistemin enerjisiz kalmasını önlemek için, elektrik şebekesine bağlı rüzgar enerji sistemlerinde de batarya grubundan faydalanılabilir.
Rüzgar elektrik sistemlerinde derin deşarj döngülü (deep cycle) aküler kullanılmalıdır. Kurşun asit aküler en çok tercih edilen batarya tipidir. Islak kurşun asit aküler genellikle daha ucuzdur, fakat su kayıplarını gidermek için sık sık saf su takviyesine gereksinim duyulur. Mühürlü “emici cam elyaf” (AGM) aküler bakım gerektirmezler ve şebekeye bağlı sistemlerde yedek güç deposu olarak kullanılmak üzere tam şarjda bekletilirler. Şebekeye bağlantısı olmayan sistemler için en uygunu mühürlü jel
SİSTEM SAYACI
Sistem sayacı anlık batarya gurubu şarj durumu, rüzgar türbini tarafından üretilmekte olan enerji miktarı, üretime ile ilgili geçmiş veriler ve ne kadar enerji harcandığı gibi parametrelerin değerini gösterir. Sayacı olamayan bir sistem göstergesi olmayan bir otomobil gibidir. Sistem sayaçsız da çalışabilir ama ne kadar yakıtınız kaldığını göremezsiniz.
ANA DC KESİCİ
Bataryalı sistemlerde bataryalar ve inverter arasında bir DC kesicinin bulunması gerekir. Bu kesici bildiğimiz klasik AC kesicilerden daha büyüktür ve metal bir muhafazası vardır. Bu kesici inverter ve batarya arasında yüksek akımlarda devreyi keser. Ayrıca bakım gibi sebeplerden dolayı inverter kapatılmadan önce kesici kapatılır.
İNVERTÖR
Regülatörden gelen DC elektriği yük grubundaki elektriksel cihazların kullanabilmesi için AC elektriğe dönüştürür. Şebekeye bağlı çalışan (grid – tie) inverterler çıkışlarını şebeke elektriğine senkronize ederek sistemin rüzgar elektriğini şebekeye vermesini sağlarlar.
Şebeke bağlantılı inverterler batarya grubuyla ya da bataryasız çalışmak üzere tasarlanmışlardır. Bir batarya grubuyla çalışan şebeke bağlantılı ya da şebekeden bağımsız inverterlere genelde bir akü şarj cihazı da eşlik eder. Akü şarj cihazının görevi, rüzgarın esmediği zaman aralıklarında aküleri şebeke elektriği ya da generatörden şarj etmektir.
AC DAGITIM PANALİ
Bir binadaki bütün elektrik hatlarının toplandığı ve bu hatlara enerjinin verildiği panele “AC dağıtım paneli” ya da “bina dağıtım paneli” denir. Bir duvara monte edilen kutu şeklindeki bu panel ya binanın girişinde yada depo veya garaj gibi kapalı bir alanda bulunur. Panelin içinde etiketlerinde akım kapasiteleri yazılı bulunan bir çok AC sigorta bulunur. Her bir sigorta binanın her hangi bir bölümüne giden hattın girişinde bulunur.
Binadaki elektrik hatlarında olduğu gibi, inverterin çıkışına bir AC sigorta monte edilmelidir. Bu sigorta genelde binanın ana AC dağıtım panosuna yerleştirilir ve gerektiğinde inverterin devre dışı bırakılmasını sağlar, aynı zamanda koruma görevi de görür.
Elektrik şebeke işletmeleri de genelde inverterle şebeke arasına kendi kullanımları için bir kesici takılmasını isterler. Bu kesici gelede şebeke sayacına yakın bir yere takılır.
ŞEBEKE SAYACI
Şebekeye bağlı çalışan bir rüzgar enerji sistemi bulunan binaların tamamında hem şebekeye verilen hem de alınan elektrik enerjisini ölçmeye yarayan çift taraflı bir sayaç bulunması gerekir. Çift taraflı sayaç sistemin ürettiği ve şebekeden alınan elektrik enerjisini eş zamanlı olarak kaydeder.
YEDEK GENERETÖR
Şebeke bağımsız sistemler rüzgarın esmediği durumlarda da sistemin enerjisiz kalmasını önleyecek bir şekilde ölçeklendirilirler ve tasarlanırlar. Fakat özellikle sakin yaz aylarında günlerce sürebilecek rüzgarsız koşullara göre ölçeklendirme yapmak çok büyük ve maliyetli rüzgar elektrik sistemlerine yol açabilir.
Bu sorunun çözümü için iki yol vardır; ya bir rüzgar – fotovoltaik hibrid sistemi tasarlamak (bu durumda da bir generatöre ihtiyaç duyulabilir), ya da bir yedek generatörü sisteme monte etmek. Motorlu generatörler yakıt olarak biyodizel, gazolin, propan gazı, ya da dizel yakıtı kullanabilirler. Generatörlerin bir çoğu AC elektrik üretir ve akülerin şarj edilmesi için bir batarya şarj cihazına ihtiyaç duyulur. İçten yanmalı motorların tamamı gibi generatörler de gürültülü çalışırlar ve çevreyi kirletirler. Fakat iyi tasarlanmış bir yenilenebilir enerji sistemi yılda 50 – 200 saat bir generatörün çalışmasına ihtiyaç duyacak şekilde tasarlanır.
Solar Modüllerden elde edilen enerjinin bataryalara depolanması için şarj regülatörleri kullanılmaktadır.Güneş panellerinde oluşan voltaj güneşin gün içindeki durumuna göre değiştiği için Şarj regülatörleri olmadan, batarya şarjları yapılamaz, şarj regülatörleri, enerjinin regüle edilmesi ve batarya şarj durumun kontrolü için kullanılmaktadır.Üzerlerindeki mikrokontrolör ve yazılım sayesinde güneşe,bataryalara ve yük durumuna bakarak sistem için en ideal çalışma modunu otomatik olarak seçerler.Bu yazılımlar çok karmaşık Algoritmalar içerirler. Dijital veya led göstergeli olarak üretilen şarj regülatörleri, güneş panelleri ve bataryalardaki voltaj-akım kontrolünü yapar. Bataryaların o anki durumuna göre 3 şarj modundan uygun olanı seçip bataryaların şarj olmasını sağlayarak bataryaların uzun ömürlü olmasına yardımcı olur.
Burada program, akünün kapasitesine ve ömrüne göre kendini ayarlamaktadır. Şarj durumu tüm ayar ve kumanda fonksiyonlarında esas alınır. Regülatörlerin başlıca görevi akünün optimal olarak şarjını sağlamaktır.Solar şarj regülatörü alanındaki yeniliklerden birisi de şarj durumu hakkında bilgi veren gösterge elemanlarıdır. Bunlarda birkaç adet led diyod ve 16 karakter LCD bulunmaktadır.
Sistemim her türlü hava koşulunda güvenilir ve problemsiz çalışması gerekmektedir. Bu nedenle sistemde kullanılacak enerji akışının denetlenmesi ve sistemde kullanılan cihazların zarar görmesini yada hatalı ölçüm yapılmasının engellemesi gerekmektedir. Sistem çıkış gerilimlerinin, kısa devre, yanlış bağlama,aşırı yük akımı düşük akü gerilimi yada panel arızları gibi durumlarda sistemi denetleyecek, olası problemlere karşı sistemi koruyacak ve bu problemleri kullanıcıya iletebilecek bir sistem kullanmaktadır. Tüm bunları yerine getiren sistem şarj regülatörüdür.
Şarj regülatörleri DC olarak özellikle solar modüllerden gelen enerjinin bataryalara depolanmasında kullanılacağı için 12Volt /24Volt /48 Volt ve 6A den 150A olarak üretilmektedir. Şarj regülatörleri standart güçlerde olduğu gibi ayrıca gerektiğinde özel güçlerde de üretilmektedir.
Şarj regülatörleri kullanılırken solar modül bağlantısına dayalı olarak modül DC voltajı ile ile aynı olacak şekilde ve modül Amper gücüne göre kullanılmalıdır.
Güneş şarj regülatörleri, güneş panellerinden gelen voltajı ayarlar. Çünkü akümülatörler maksimum 14.4 V şarj edilirler. Şarj regülatörleri bundan fazlasını geçirmez. Şarj regülatörleri kullanılacak sisteme göre 12V / 24V / 48V ve / veya 10A / 20A / 40A / 60A gibi değerlerde değişir. Şarj regülatörleri aynı zamanda DC voltaj çıkışları olduğundan doğru akımla çalışan cihazlara direk gerilim verirler. Şarj regülatörlerinin LCD göstergeli ve data logger lı modelleri de mevcuttur. LCD göstergelide anlık akü ve panel akım, akü ve panel voltajını ve akünün şarj durumunu gösterir. Data loggerlı şarj regülatörleri istediğiniz zaman aralıklarında akü ve panelin akım, voltaj ve şarj durumlarını kayıt altına alır.
Şarj kontrol cihazı, güneş paneli ile üretilen elektriğin aküyü doğru bir şekilde şarj edilmesini kontrol etmek için kullanılan ekipmandır. Bir regülatör seçerken dikkat edilmesi gereken en önemli husus, regülatörün gerekli olan maksimum akıma dayanıklı olmasıdır. İşlemcili Regülatörler akü durumunu devamlı suretle kontrol ederek bataryanın ömrünü uzatırlar. Doğru şarj kontrol cihazı seçimi için lütfen danışın. |